ترکیه فارابی را هم مصادره می نماید؟ - بلاگ پو

ایسنا: خانه-موزه فارابی در ترکیه افتتاح شد!؛ خبر کوتاه بود و شاید مانند خبرهای زیادی از این دست واکنشی را در مسئولان ایرانی برنیانگیزد. خانه-موزه فارابی فیلسوف و دانشمند بزرگ ایرانی به مناسبت هزاروصدوپنجاهمین سالگرد تولد او که قرار است در سال 2020 توسط یونسکو جشن گرفته گردد، توسط دانشگاه ملی فارابی قزاقستان و شهرداری استانبول، با حمایت شورای همکاری کشورهای ترک زبان و سفارت قزاقستان در ترکیه افتتاح شد.

شاید بگویند فقط یک موزه افتتاح شده در کشوری غیر از ایران به نام یک شخصیت فارسی زبانِ زاده قزاقستان در ایرانِ فرهنگی؛ پس واکنش برای چیست؟

پاسخ به این پرسش احتیاج به یک یادآوری در طول همین چند سال اخیر دارد، وقتی کشور آذربایجان قصدِ نامِ نظامی گنجوی را کرد، ترکیه زبان ابن سینا را ترکی دانست و مولانا را برای خود به یک برند تبدیل کرد، آذربایجان خیز برداشت تا شاهنامه را به نام خود کند و کشور امارات با ساختِ نمونه ای از بادگیر قصد کرد تا روش ساختِ آن را به نام خود به یونسکو بدهد، یا حتی وقتی آذربایجان برای ثبت نگارگری ایرانی در یونسکو به نام خود قصد کرد یا در راه ثبتِ جهانی تار و چوگان به نام خود قدم برداشت و حتی تاجیکستان تصویر ابن سینا را روی اسکناس 20 سامانی خود ثبت کرد.

دلایلی که هر کدام به خودی خود می توانند قدم جدید ترکیه برای احداث موزه فارابی را به یک هشدار تبدیل نمایند، هشداری که نمونه های قبلی آن نشان داده به مرور ترکیه و قزاقستان فارابی فارسی زبان را به نام خود می دانند و لاغیر.

مفاخر کشورمان را فریز نموده ایم تا بقیه از آن ها استفاده نمایند

علی رضا دبیرنژاد - موزه دار و عضو ایکوم ایران - ایجاد چنین موزه ای را یک نشانه برای اتفاقات بعدی که می تواند با نام و شخصیتِ ابونصر محمد بن محمد طرخانی ملقب به فارابی رخ دهد، می داند، یعنی حتی ثبت او برای کشور ترکیه!

او در گفت وگو با ایسنا می گوید: چیزهایی در کشورمان وجود دارد که میراث و افتخار همه کشور است، اما وقتی از آن ها هیچ استفاده ای نگردد، در شرایطی که قابل بهره برداری هستند، به سرمایه ای برای کشورهای دیگر تبدیل می شوند، سرمایه های کشورمان از دست می روند و سودی ندارند، مانند بذری که وقتی نکاریم به نتیجه و محصولی نمی رسد.

او بخشی از این میراث را که بیشتر مفاخر کشور هستند، غیرملموس می داند و ادامه می دهد: این مفاخر وقتی به میراث ملموس تبدیل نشوند و از آن ها بهره فرهنگی معاصر گرفته نشده و ثبت و ضبط نشوند، وارد حیات چرخه امروزی هم نمی شوند.

او علمی مانند پزشکی سنتی یا علوم مرتبط به گذشته را بخشی از سرمایه کشور می داند که باید بین فضای زندگیِ امروزی نقشی عملی داشته باشند و بیان می نماید: این که فقط اسمی در گذشته را مطرح کنیم، فایده ندارد، این ها خود به خود فریز می شوند و به مرور از بین می روند.

دبیرنژاد بخشِ دیگر این روایت را به فریز کردن مفاخر فرهنگی کشور مربوط می داند و ادامه می دهد: هجمه و بهره برداری دیگران از مفاخر ما با همین برخوردها انجام می گردد. در کشور این همه مفاخر فرهنگی و دستاوردهای علمی، ادبی و فرهنگی داریم، اما چقدر برای این دستاوردها روش های جدیدی پیدا نموده ایم که آن ها را ثبت و ضبط و از آن ها بهره برداری کنیم و بتوانیم برای چرخه امروزی از آن ها برند جهانی درآوردیم؟

لوور از داوینچی ایتالیایی استفاده می نماید و ترکیه مولانا را برند خود نموده

او با اشاره به رفتارهای موزه لوور با تابلو مونالیزا اثر لئوناردو داوینچی و ایجاد یک برند جهانی برای خود در این زمینه، تاکید می نماید: موزه لوور با این رفتارها برای خود راه ارتزاق درست نموده، در حالی که لئوناردو داوینچی اصلا فرانسوی نیست. از سوی دیگر ایتالیا نیز سال جاری به مناسبت چندصدمین سال تولد این نقاش مشهور، در تدارک اجرایی کردن برنامه هایی است که تا بتواند برند لئوناردو را در سطح جهانی استفاده و از آن بهره برداری فرهنگی و مالی کند.

این موزه دار با اشاره به رفتارهای کشور ترکیه در استفاده از برند مولانا در طول سال های گذشته، ادامه می دهد: ترکیه هرساله با این برند یک چرخه گردشگری برای خود ایجاد می نماید و از آن برندی جهانی ساخته است.

او این سوال را مطرح می نماید که ما از دانشمندان خود از ابن سینا گرفته تا فارابی در کدام موزه های کشور، تجلی، تحقق و نمودی برای این چهره های شاخص علمی و ادبی می توانیم داشته باشیم؟

کِی برای مفاخرمان چرخه مالی ایجاد نموده ایم؟

دبیرنژاد همچنین به رفتار کشور ترکیه در استفاده از رمان معصومیت اورهان پاموک و ایجاد یک چرخه مالی براساس آن اشاره می نماید و می گوید: کافی است بشماریم که در ایران چند نویسنده و مفاخر و آثار برجسته داریم، که برای شان حتی یک قدم هم برنداشته ایم؟ به عنوان مثال چه زمانی آمده ایم برای سندباد در ایران کاری فراوری کنیم، یا پهلوانان و مفاخرمان مانند پوریای ولی تا دانشمندانی مثل زکریای رازی، ابن سینا یا فارابی را به بقیه معرفی کنیم، این در حالی است که متاسفانه بسیاری از شخصیت های ما آن طرف شناخته شده تر از داخل کشور هستند.

او با تاکید بر این که براساس اصول جهانی امروزه هر کشور که برای هر اثری زودتر گام جلو بگذارد، چه ترکیه برای فارابی باشد و چه آذربایجان برای نظامی، برای شان یک گام رو به جلو است، ادامه می دهد: برای این شخصیت ها موزه می سازند یا مدال در نظر می گیرند، گامی که در ایران برای فارابی در حد یک جشنواره سالانه و یک عنوان تعریف شده و نه بیشتر از آن.

با ایجاد موزه فارابی، ترکیه او را به نام خود ثبت کرد

این موزه دار ایجاد موزه برای شخصیتی مانند فارابی و معرفی کردن او در کشورش را نوعی ثبت فارابی برای خود می داند و ادامه می دهد: در نقطه ای مانند فرانسه تابع یک برند به نام مونالیزا می شوند و به چرخه مالی خود تزریق می نمایند، اما ما در ایران نشسته ایم و برای هیچ کدام از شخصیت ها و مفاخرمان، موزه یا برندی ایجاد نمی کنیم تا دست کم از این راه ها به مسیری درست برسیم. این کار طبیعتا مانند بذری است که در دامن مان مانده و روز به روز خشک می گردد و دیگران یک روز آن را به شخصیتی برای خود تبدیل می نمایند، حال این اثر می خواهد فرش ایرانی باشد، کتاب شاهنامه باشد یا شخصیتی فارسی زبان.

دبیرنژاد نمونه دیگر این شخیت ها را میرسید علی همدانی می داند که بیشترین آثارش در ایران است و موزه اش در تاجیکستان و مقبره اش در کشمیر. یا مولانا که همه چیزش را به ترکیه نسبت می دهند و ما این همه ادعای مولانا داریم، اما کدام مکان و مرکز فرهنگی مان در ایران است که به رصد کردن و جمع کردن اطلاعات مربوط به او می پردازد، حتی وقتی می خواهیم با مولانا روبرو شویم، به جز یک اسم که روی تابلویی در کنار یک خیابان است، هیچ جای دیگری نداریم.

فردا منتظر مصادره شاهنامه باشید

این موزه دار با تاکید بر این که از فردا باید منتظر شاهنامه باشیم که ناگهان کشوری با نام یک موزه یا یک برند یا جشنواره آن را مصادره کند، اظهار می نماید: آن قدر که امکان دارد تا دیگر کشورها مانند تاجیکستان که با رستم و سهراب زندگی نموده و از آن ها فیلم ساخته اند با شاهنامه خود را مطرح کند، در ایران امکان پذیر نیست.

او با اشاره به این که در هر حالت چیزی مانند دنده کباب یا یک شخصیت را ثبت می کنیم، اما در نهایت به نوع بهره برداری از آن شخصیت هیچ اهمیتی نمی دهیم، می گوید: در واقع ما هیچ نوع رویکرد و چشم انداز و مدیریتی برای بهره برداری و ثبت در این موارد نداریم. مهم است که توجه، سیاست و برنامه ای برای بهره برداری و برندسازی داشته باشیم، چون ثبت هر شخصیت فقط یک گام برای بهره برداری است، نه همه چیزی که باید به آن برسیم.

فارابی کیست؟

ابونصر محمد بن محمد طرخانی ملقب به فارابی، در حدود سال 257 هجری قمری در دهکده وسیج از ناحیه فاراب شهر اُترار کنونی در جنوب قزاقستان به جهان آمد. در جوانی برای تحصیل به بغداد رفت و در کنار متی بن یونس به فراگرفتن منطق و فلسفه آموخت، سپس به حرّان سفر کرد و شاگرد یوحنا بن حیلان شد. از شروع کار، هوش سرشار و علم آموزی او باعث شد تا همه موضوعاتی را که تدریس می شد، به خوبی یاد بگیرد. به زودی نام او به عنوان فیلسوف و دانشمند شهرت یافت و وقتی به بغداد برگشت، گروهی از شاگردان، گرد او آمدند که یحیی بن عدی فیلسوف مسیحی یکی از آنان بود.

در سال 330 هجری قمری به دمشق رفت و به سیف الدوله حمدانی حاکم حلب پیوست و در زمره علمای دربار او درآمد. او در سال 338 هجری قمری در سن هشتادسالگی در دمشق درگذشت.

مورخان اسلامی معتقدند فارابی فردی زهدپیشه و عزلت گزین و اهل تأمل بود. اعراض او از امور دنیوی به حدی بود که با آن که سیف الدوله برایش از بیت المال حقوق بسیار مشخص نموده بود، به چهار درهم در روز قناعت می ورزید. فارابی در انواع علوم بی همتا بود. چنان که درباره هر علمی از علوم زمان خویش کتاب نوشت و از کتاب های وی معلوم می گردد که در علوم زبان و ریاضیات و کیمیا، هیئت، علوم نظامی، موسیقی، طبیعیات، الهیات، علوم مدنی، فقه و منطق مهارتِ زیادی داشت.

ابن سینا او را استاد خود می دانست و ابن رشد و دیگر حکمای اسلام و عرب، برایش احترام قائل بودند. در سنت فلسفه اسلامی، فارابی را بعد از ارسطو که ملقب به معلم اول بود، معلم ثانی لقب داده اند.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا

pariha.com: پریها مجله گردشگری، خبری، موفقیت، آشپزی و سرگرمی میباشد.

dorezamin.com: دور زمین: آشنایی با زیبایی های دنیا در مجله سرگرمی و گردشگری